Strata jest nieodłączną częścią życia, ale jednocześnie jednym z najtrudniejszych doświadczeń, jakie możemy przeżyć. Każdy z nas reaguje na stratę inaczej, w zależności od swojej osobowości, historii, wiary, relacji z utraconą osobą lub rzeczą. Nie ma jednego właściwego sposobu na przeżywanie żałoby, ale istnieją pewne strategie, które mogą nam pomóc w tym procesie.
Czym jest żałoba?
Żałoba to zespół emocji i reakcji, które towarzyszą nam po stracie. Może dotyczyć nie tylko śmierci bliskiej osoby, ale także rozstania, rozwodu, utraty pracy, zdrowia, domu czy marzeń. Żałoba jest naturalną i zdrową reakcją na stratę, która pozwala nam się z nią pogodzić i zaadaptować do nowej sytuacji. Nie należy jej unikać ani tłumić, ale pozwolić sobie na jej przeżywanie.
Pozwól sobie na odczuwanie
Wśród uczuć, które mogą nam towarzyszyć podczas żałoby, są m.in. smutek, gniew, lęk, poczucie winy, samotność, bezradność, rozpacz czy tęsknota. Nie musimy ich wszystkich odczuwać ani w tej samej kolejności. Ważne jest, aby je akceptować i wyrażać w bezpieczny sposób, np. poprzez płacz, rozmowę, pisanie czy sztukę. Nie należy się wstydzić ani oceniać swoich uczuć ani porównywać się z innymi.
Jak wspierać osobę odczuwającą stratę?
Rozmowa z osobą przeżywającą żałobę może być trudna i niepewna. Nie zawsze wiemy co powiedzieć lub jak się zachować. Nie ma idealnych słów czy gestów, które mogłyby uśmierzyć ból straty. Najważniejsze jest jednak to, aby być obecnym i wsparciem dla osoby żałującej. Nie należy unikać tematu straty ani bagatelizować jej znaczenia. Nie należy też dawać rad czy pocieszać frazesami typu „to się ułoży”, „masz jeszcze całe życie przed sobą” czy „musisz być silny”. Lepiej jest po prostu słuchać i okazywać empatię i zrozumienie.
Poczucie tęsknoty
Tęsknota jest jednym z kluczowych uczuć w żałobie. Oznacza ona świadomość tego, co straciliśmy i czego nam brakuje. Tęsknota może być bolesna i nieustanna lub łagodna i przelotna. Może nas łączyć z utraconym obiektem lub oddalać od niego. Tęsknota może być też motywacją do działania i zmiany. Ważne jest, aby sobie uświadomić czego nam będzie najbardziej brakowało po stracie i jak możemy tę lukę uzupełnić w inny sposób. Może to być np. nawiązywanie nowych relacji, podejmowanie nowych aktywności czy pielęgnowanie pamięci o straconym.
Wspieranie osoby w żałobie wymaga cierpliwości i taktu. Nie należy oczekiwać szybkiego powrotu do normy ani naciskać na to. Każdy potrzebuje swojego czasu i tempa na przepracowanie straty. Nie należy też oceniać ani krytykować sposobu radzenia sobie z żałobą. Każdy ma prawo do swoich uczuć i wyborów. Wspieranie osoby w żałobie polega na dawaniu jej przestrzeni i możliwości wyrażania się oraz oferowaniu pomocy w codziennych sprawach.
Żałoba nie jest liniowym procesem, który można podzielić na etapy czy fazy. Nie ma też określonego czasu trwania ani końca. Można jednak wyróżnić pewne aspekty lub zadania, które mogą nam pomóc w uporaniu się ze stratą. Są to m.in.:
- Uznanie rzeczywistości straty, czyli zaakceptowanie tego, że strata nastąpiła i jest nieodwracalna.
- Przeżywanie bólu i emocji związanych ze stratą, czyli pozwolenie sobie na odczuwanie i wyrażanie uczuć.
- Dostosowanie się do świata bez utraconego obiektu, czyli radzenie sobie z praktycznymi konsekwencjami straty i nabywanie nowych umiejętności lub ról.
- Znalezienie sensu i celu w życiu po stracie, czyli odkrywanie nowych wartości, celów lub znaczeń.
- Utrzymywanie lub przekształcanie więzi z utraconym obiektem, czyli znajdowanie sposobów na pamiętanie i honorowanie straconego oraz kontynuowanie życia.
Akceptacja straty to nie to samo co zapomnienie czy rezygnacja. To raczej stan, w którym potrafimy pogodzić się z tym, co się stało i żyć dalej z nadzieją i radością. Akceptacja straty nie przychodzi łatwo ani szybko. Wymaga pracy i zaangażowania. Nie oznacza też końca żałoby ani uczuć. Możemy nadal tęsknić i smucić się po stracie, ale nie pozwalamy jej zdominować naszego życia.
Strata i żałoba są częścią ludzkiego doświadczenia, które mogą być zarówno bolesne, jak i wzmacniające. Nie ma jedynego słusznego sposobu na radzenie sobie ze stratą, ale istnieją pewne zasady i strategie, które mogą nam pomóc w tym procesie. Pamiętajmy, że nie jesteśmy sami i że możemy liczyć na wsparcie innych ludzi lub specjalistów. Pamiętajmy też, że żałoba jest naturalną i zdrową reakcją na stratę, która pozwala nam się z nią pogodzić i zaadaptować do nowej sytuacji.
Zobacz także: